Bruksizm – objawy, przyczyny i leczenie zgrzytania zębami

Bruksizm, bardziej znany jako patologiczne zgrzytanie zębami, to zaburzenie, które może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Nieświadome zaciskanie zębów powoduje nie tylko problemy stomatologiczne, czy bóle mięśni twarzy, ale może przyczyniać się do innych dolegliwości, takich jak bóle głowy, karku, zaburzenia równowagi, czy ostrości widzenia. Leczenie bruksizmu wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego m.in. fizjoterapię stomatologiczną, która zmniejsza napięcie mięśni w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego i poprawia jego funkcje. Jakie są przyczyny i nietypowe objawy bruksizmu? Kto zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem dolegliwości?

Czym jest bruksizm – co to jest?

Bruksizm to zaburzenie, które polega na nieświadomym zaciskaniu szczęki i zgrzytaniu zębami. Problem dotyczy zespołu zaburzeń funkcjonowania całego systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego, czyli stawu i mięśni odpowiedzialnych za poruszanie szczękami. Patologiczne zgrzytanie zębami występuje u dzieci i osób dorosłych i należy do tzw. parasomni, czyli nieprawidłowości pojawiających się podczas snu (bruksizm nocny). Jednak chociaż bruksizm kojarzony jest głównie z nocnym zgrzytaniem zębami, u wielu pacjentów ich nadmierne zaciskanie pojawia się również w ciągu dnia (bruksizm dzienny), co ułatwia samodzielne dostrzeżenie problemu. Niezależnie od pory występowania objawów, bruksizm może prowadzić do starcia zębów i dokuczliwych dolegliwości stomatologicznych, a w niektórych przypadkach do innych konsekwencji zdrowotnych, dotyczących całego organizmu. Dlatego w przypadku zauważenie niepokojących dolegliwości zalecana jest konsultacja ze specjalistą.

Objawy bruksizmu

Głównym symptomem świadczącym o występowaniu dysfunkcji w stawach skroniowo-żuchwowych jest nadmierne zaciskanie szczęki i nocne zgrzytanie zębami. Trudno to zauważyć samodzielnie, dlatego najczęściej jednymi z pierwszych objawów bruksizmu, odczuwanych przez pacjenta, są uporczywe bóle głowy i szyi, występujące zaraz po przebudzeniu, oraz nadwrażliwość zębów.

Objawy bruksizmu są jednak zróżnicowane i mogą występować m.in. w obrębie:

• jamy ustnej – zgrzytanie zębami, zaciskanie szczęki, uszkodzenia szkliwa, ścieranie zębów, nadwrażliwość zębów, odsłonięcie szyjek zębowych, rozchwianie zębów, krwawienie z dziąseł, przygryzanie języka, czy wewnętrznej części policzków,
• stawu skroniowo-żuchwowego- m.in. bóle w okolicy uszu, przeskakiwanie żuchwy, ograniczony zakres ruchu, dokuczliwe napięcie i ból mięśni żwaczy,
• oczu i w okolicy oczodołów – ból, wrażenie napięcia gałek ocznych, przejściowe zaburzenia ostrości widzenia, nadwrażliwość na światło,
• narządu słuchu – zaburzenia słuchu, równowagi, szumy uszne, ból,
• głowy – przewlekłe bóle, napięcie mięśni, ograniczony zakres ruchu,
• całego ciała – bóle mięśni szyi, karku, obręczy barkowej i/lub miednicznej, kręgosłupa, sztywność, problemy z połykaniem,
• zaburzenia snu.

W przypadku nietypowych objawów w obrębie jamy ustnej lub innych części ciała warto skonsultować się ze stomatologiem, ortodontą, lub udać się na wizytę do gabinetu specjalizującego się m.in. w diagnostyce i leczeniu bruksizmu.

Przyczyny bruksizmu

Bruksizm może mieć wiele przyczyn, które bywają trudne do jednoznacznego określenia. Jednak wśród głównych czynników przyczyniających się do dysfunkcji w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego najczęściej wskazuje się:

• napięcie emocjonalne (stres),
• wady zgryzu (nieprawidłowe ustawienie i obciążenie zębów),
• zaburzenia oddychania (np. bezdech senny),
• choroby układu oddechowego (np. refluks),
• przyjmowanie antydepresantów (pobudzenie kory ruchowej),
• zaburzenia snu (bezsenność).

Jak rozpoznać bruksizm – diagnostyka

Pacjenci odczuwający napięcie lub nietypowe dolegliwości bólowe w obrębie jamy ustnej, skroni, uszu, głowy lub karku, szczególnie jeśli towarzyszą im problemy stomatologiczne, np. pękanie szkliwa, ścieranie zębów, powinni skonsultować się ze specjalistą zajmującym się diagnozowaniem i leczeniem dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego. Po przeprowadzeniu wywiadu medycznego i ocenie stanu zębów lekarz może rozpoznać przypadłość i zaproponować najodpowiedniejszą metodę leczenia.

W niektórych przypadkach charakterystyczne uszkodzenia w jamie ustnej, np. pęknięcia szkliwa, nadmierne starcie korony zębów, czy ślady ugryzień na wewnętrznej części policzków, zauważa dentysta w trakcie kontroli lub leczenia stomatologicznego. Bruksizm, a szczególnie zgrzytanie zębami podczas snu, jest dolegliwością, o której pacjent może dowiedzieć się również od osoby śpiącej w tym samym pomieszczeniu, wówczas również powinien udać się do specjalisty.

Jak leczyć bruksizm?

Leczenie bruksizmu zależy od jego przyczyn oraz nasilenia objawów. Istnieje kilka metod terapeutycznych, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów oraz zapobieganiu dalszym uszkodzeniom. Do najskuteczniejszych metod należy fizjoterapia stomatologiczna, która redukuje napięcie mięśniowe i przywraca prawidłową pracę stawów skroniowo-żuchwowych. W wielu przypadkach stosuje się również szyny relaksacyjne, które zapobiegają nadmiernemu ścieraniu zębów i relaksują mięśnie twarzy. Pacjentom zaleca się również zestawy ćwiczeń relaksujących do domu oraz pracę nad prawidłową postawą, zapewniającą normalizację napięcia mięśniowego w obrębie twarzy, szyi, karku i kręgosłupa. Natomiast, jeśli bruksizm spowodowany jest przez wady zgryzu lub inne problemy z zębami, konieczne jest leczenie stomatologiczne i/lub ortodontyczne.

Niektórzy pacjenci zmagający się z bruksizmem korzystają również z toksyny botulinowej, która tymczasowo hamuje przewodzenie impulsów nerwowych do mięśni, wpływając na ich relaksację. Botoks ma działanie doraźne i zapewnia efekty na kilka miesięcy.

Warto pamiętać, że jeśli przyczyną zaciskania zębów jest nadmierny stres, pomocne mogą być psychoterapia, techniki relaksacyjne, czy biofeedback, przyczyniające się do redukcji napięcia emocjonalnego.

Bruksizm to złożone schorzenie, które wymaga holistycznego podejścia do diagnostyki i leczenia. Dlatego ważne jest, aby skonsultować się ze specjalistą, który dostosuje plan terapeutyczny do indywidualnych potrzeb pacjenta. Nie tylko redukcji napięcia i zgrzytania zębami, ale również np. rekonstrukcji zniszczonych zębów, nadbudowy korony, czy założenia licówek na starte siekacze.

Przychodnia Dorodent w Warszawie zapewnia kompleksową pomoc w zakresie leczenia zaburzeń dotyczących funkcjonowania systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego. Precyzyjna diagnostyka, terapia manualna, ćwiczenia, szyna relaksacyjna oraz niezbędne leczenie stomatologiczne i/lub ortodontyczne, pozwalają uzyskać zadowalające i długotrwałe efekty.

Ćwiczenia na bruksizm – fizjoterapia stomatologiczna

Rehabilitacja odgrywa niezwykle istotną rolę w leczeniu bruksizmu, pomagając długotrwale złagodzić napięcie mięśniowe i poprawić funkcjonowanie stawu skroniowo-żuchwowego. Fizjoterapeuta stomatologiczny skupia się na relaksacji, masażu i rozluźnieniu mięśni twarzy i stawu skroniowo-żuchwowego, poprzez ćwiczenia i terapię manualną, prowadzące do normalizacji napięcia i mobilizacji tkanki łącznej w obrębie twarzy i szyi. Konieczna jest praca nad prawidłową postawą ciała i redukcja asymetrii, przyczyniających się do nadmiernego napięcia karku, szyi i twarzy. Pacjent powinien również samodzielnie (w domu) wykonywać ćwiczenia zalecone przez specjalistę.

Konsekwencje bruksizmu – dlaczego należy leczyć zgrzytanie zębami?

Bruksizm jest przypadłością, którą należy leczyć, ponieważ bagatelizowanie problemu może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, które wpływają na jakość życia pacjenta. Nieleczony bruksizm przyczynia się nie tylko do uszkodzeń zębów, pęknięć szkliwa, wyraźnego zmniejszenia koron (starcia), odsłonięcia szyjek, czy wypadania plomb, ale również do dolegliwości bólowych w obrębie twarzy, szyi, karku, czy częstego nadgryzania policzków i języka. Ból i nieestetyczny wygląd zębów wpływają na znaczne pogorszenie komfortu i samopoczucia pacjenta.

Dlatego warto pamiętać, że prawidłowa diagnoza i odpowiednie leczenie skutecznie łagodzą objawy, pozwalają na przywrócenie pięknego uśmiechu i zapobiegają dalszym uszkodzeniom zębów.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące bruksizmu.